İZAHA DAVET MÜESSESESİ
Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanımından KAYNAKLANMIYORSA;
Vergi İdaresi mükellefe der ki;
- 30 gün içinde izahı yaparsan değerlendireceğim,
- Değerlendirmemde seni haklı bulursam takdir komisyonuna veya incelemeye sevk etmem,
- Seni haklı bulmazsam veya hiç izah yapmazsan tespitlerime düzeltme yap, yaparsan gecikme zammı oranında izah zammı ve %20 vergi zıyaı cezası ödersin,
- Uzlaşma ve cezada indirim müessesinden yararlanabilirsin, pişmanlıktan yararlanamazsın,
- Düzeltme hiç yapmazsan takdir komisyonu veya incelemeye sevk ederim.
Amaç Nedir?
Vergi mükellefiyetine ilişkin yükümlülük ve ödevlerin tam olarak yerine getirilmesi amacıyla ve vergi kanunlarının verdiği yetkiler çerçevesinde vergi idaresi, kamu idare ve müesseselerinden, mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden çeşitli bilgiler toplamakta, yine bu amaç doğrultusunda mükellefler nezdinde inceleme ve denetimler yapmaktadır.
Yapılan bu inceleme ve denetimler neticesinde vergi ziyaı tespit edilmesi halinde, mükellefler cezalı tarhiyata muhatap olabilmektedir. Ancak, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu sağlamaya yönelik vergi incelemesi başta olmak üzere idarece gerçekleştirilen işlemler, süreci uzatabilmekte, bu da vergiye uyum maliyetlerini artıran bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.
İzaha davet müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesi olup bu müessese, izaha davet edilen mükelleflerle ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk edilmesini önlemekte veya vergi ziyaına sebebiyet verildiği durumlarda mükellefleri belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle daha ağır müeyyidelerden korumaktadır.
Ön Tespit Nedir?
Ön tespit, vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin aşağıda açıklanan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonuna intikal ettirilmesi neticesinde, mezkûr komisyon tarafından verginin ziyaa uğramış olabileceği yönünde yapılan tespiti ifade eder.
Ön Tespitin Şartları Nedir?
- Vergi İncelemesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna Sevk İşleminin Yapılmamış Olması
- İhbarda Bulunulmamış Olması
(İzah konusuna ilişkin olarak daha önce vergi idaresince herhangi bir bilgi edinilmemiş olması gerekiyor.)
Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu Nerelerde Kurulabilir?
Yani Mükelleflerden Kimler İzah İsteyebilir?
- Gelir İdaresi Başkanlığı Bünyesinde Kurulan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu
- Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bünyesinde Kurulan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu
Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu Görev ve Yetkileri Nelerdir?
a) Kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu veya verilerden hareketle verginin ziyaa uğramış olabileceğine ilişkin
ön tespiti yapar.
b) İzaha davet veya SMİYB ön tespit yazısının, tebliğ edilmek üzere, haklarında ön tespit yapılanlara gönderilmesini sağlar.
c) Kendisine yapılacak izahları değerlendirerek, değerlendirme sonucunu içeren yazının, tebliğ edilmek üzere, ilgili mükelleflere gönderilmesini sağlar.
İzaha Davet Yazısında Neler Olmalıdır?
Komisyon tarafından izaha davet kapsamında haklarında ön tespit yapılanlara, gerekli açıklamaların yer aldığı “İzaha Davet Yazısı” Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tebliğ olunur.
İzaha davet yazısında en az aşağıdaki hususlara yer verilir:
a) İzaha davet yazısının tebliği tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ön tespitle ilgili olarak gerekli izahın yapılması halinde izahın komisyonca değerlendirileceği,
b) Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda vergi ziyaına sebebiyet verilmediğinin ve beyanname verilmesini gerektirir bir durum bulunmadığının anlaşılması halinde, söz konusu ön tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işleminin yapılmayacağı,
c) Ön tespite ilişkin olarak yapılan izahın; izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olması veya yeterli bulunmaması halinde, bu yöndeki değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde, hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, gecikme zammı oranında bir zamla (izah zammı) aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezasının ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında (indirimli olarak) kesileceği,
ç) Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinin (a) fıkrası kapsamında %20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmesi halinde bu ceza için, uzlaşma talep edilebileceği veya cezada indirim müessesesinden yararlanılabileceği, (sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanımı olmadığı durum)
d) Mükellefin, yapacağı izahı desteklemek amacıyla, başta defter ve belgeler olmak üzere Vergi Usul Kanununun 3 üncü maddesi kapsamında her türlü delili sunabileceği,
e) Yapılan izahın; ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olması veya yeterli bulunmaması ve bu duruma uygun olarak beyanname verilmemiş olması halinde vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemlerinin yapılacağı,
f) Davet konusu ön tespitle ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılamayacağı.
Yapılan İzahın Değerlendirilmesi;
Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilenlerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yetkili komisyona izahta bulunmaları gerekmektedir.
Süresinde yapılan izah, komisyonca en geç 45 gün içinde değerlendirilerek sonuca bağlanır.
İzahın Değerlendirilmesi Sonucu Vergi Ziyaına Neden OLUNMADIĞININ Tespit Edilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
- vergi ziyaına neden olunmadığı yönünde mükellefçe izahta bulunulması üzerine,
- mükellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, değerlendirme sonucunu içeren yazı mükellefe tebliğ edilir ve mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmaz.
İzahın Değerlendirilmesi Sonucu Vergi Ziyaına Neden OLUNDUĞUNUN Tespit Edilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
- izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olduğunun (veya)
- söz konusu ön tespite ilişkin yapılan izahın yeterli bulunmayarak beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun komisyonca değerlendirilmesi halinde,
- Değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi,
- gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.
İzahın Değerlendirilmesi Sonucu Vergi Ziyaına Neden OLUNDUĞUNUN Tespit Edilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
Yapılan izahın;
- ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olması (veya)
- yeterli bulunmaması ve mükellef tarafından beyanname verilmemiş olması halinde;
vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemleri yapılır.
İzahın Değerlendirilmesi Sonucu Vergi Ziyaına Neden OLUNDUĞUNUN Tespit Edilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
- Mükellef tarafından beyanname verilmiş olmakla birlikte beyan edilen verginin,
- ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarından az olması durumunda da
vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemleri yapılır.
İzahta bulunmazsak ne olur?
Yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yetkili komisyona izahta bulunulmaması durumunda, komisyon tarafından izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarının beyan edilmesi gerektiğine karar verilir.
Komisyonun değerlendirme sonucunu içeren yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.
MÜKELLEFİN YAPACAĞI İZAHI KOMİSYONUN DOĞRU BULMASI ihtimalinden vazgeçilmiş olur.
Mükellefe izahının yeterli bulunmadığı ve vergiyi ziyaı uğratmış olabileceği durum hükümleri uygulanır.
